اولین دستاورد ۸ سال مقاومت جانانه

پایگاه رهنما:

توافق ایران و عربستان سعودی علاوه بر اینکه گره اختلافات دیپلماتیک دو کشور را باز کرد، در جنگ یمن هم تأثیر خود را بر جای گذاشته است و آنگونه که رهبران انصارالله گفته‌اند، امارات عقب‌نشینی از جنوب یمن را آغاز کرده است.عقب‌نشینی امارات از جنوب یمن درحالی است که این کشور از همان ابتدای شروع جنگ در فروردین ۱۳۹۴، این مناطقی از یمن را تحت اشغال خود درآورده و با کمک قبایل جنوب یمن و مزدوران خارجی، روز به روز جای پای خود را در آن محکم می کرد. در صورت خروج نیرو‌های وابسته به امارات شرایط برای ازسرگیری مذاکرات صلح و پایان دادن به درگیری‌های خونین فراهم خواهد شد.

عقب‌نشینی متجاوزان از خاک یمن و برقراری آتش‌بس، دائمی پیروزی بزرگی برای انصارالله و یمنی‌ها است که با وجود کمترین امکانات توانستند در برابر دشمنان ایستادگی کنند. هرچند ارتش یمن و انصارالله در سال‌های اخیر توانستند با دستاورد‌های موشکی و پهپادی، موازنه میدانی را به نفع خود برگردانند و این مسئله نگرانی عربستان و امارات را در پی داشت و به همین خاطر دنبال راه فراری از این کشور بودند که توافقات ریاض با تهران، آن را محقق کرد. هر چند رهبران صنعا گفته‌اند که صلح و پایان جنگ زمانی معنا خواهد داشت که همه مناطق اشغالی به مردم یمن بازگردانده شود و در برابر هیچ اشغالگری به ویژه صهیونیست‌ها مماشات نخواهند کرد.

صلح واقعی یا باز هم سراب

طی ۸ سال گذشته که جنگ در یمن با حملات ائتلاف عربی امارات و عربستان جریان داشته است، در چند نوبت با وساطت سازمان ملل، آتش‌بس در این کشور بحران زده عربی به‌صورت کوتاه‌مدت و چند ماهه برقرار شد، اما این آتش‌بس‌ها هیچ‌گاه نتوانست به یک توافق دائمی برای پایان جنگ منجر شود. آخرین دور آتش‌بس نیز در پاییز سال گذشته میان دو طرف تمدید نشد، اما اکنون پس از توافق عربستان و ایران نشانه‌های روشنی از پایان جنگ یمن دیده می‌شود و سفر هیأت سعودی به صنعا برای نخستین بار است که از زمان آغاز جنگ انجام می‌شود.
همچنین اگرچه بخشی از بحران یمن ریشه در اختلافات یمنی-یمنی میان گروه‌های داخلی این کشور دارد، اما آنچه آتش جنگ را طی ۸ سال گذشته در یمن روشن نگه داشت، حمایت تمام قد نظامی و سیاسی عربستان از گروه‌های یمنی در جنوب این کشور بوده که به‌طور عمده در بندر عدن مستقر هستند. اکنون توافق دیپلماتیک ایران و عربستان باعث شده تا عربستان به سمت پایان درگیری‌ها در یمن متمایل شود. تا سال گذشته برای عربستان سعودی که دارای ۱۴۵۸ کیلومتر مرز با یمن است، مذاکره با ایران درباره یمن سخت به‌نظر می‌رسید، اما اکنون ریاض به فکر مدیریت تنش‌های منطقه‌ای خود با ایران در چارچوب توافقات دیپلماتیک است و به‌طور طبیعی یمن بخشی از این توافقات است.
ریاض از سال ۲۰۲۰ به‌دنبال راهی برای خروج از باتلاق نظامی هزینه‌ساز یمن بود. اعلامیه‌های آتش‌بس در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱، به‌ویژه پس از حملات پهپادی انصارالله به آرامکو و برخی از تاسیسات نفتی دیگر، این مسئله را برای سعودی‌ها ثابت کرد که درگیری در یمن جز بی‌ثباتی در عربستان نتیجه‌ای نخواهد آورد. ارزیابی‌ها از جنگ یمن حکایت از آن دارد که عربستان سعودی از سال ۲۰۱۵ تا آوریل ۲۰۲۲، با بیش از یک هزار حمله موشکی و ۳۵۰ حمله پهپادی از سوی جبهه مقاومت یمن مواجه شده است. از سوی دیگر توانمندی‌های دفاعی موجود ریاض که آمریکا در اختیار سعودی‌ها قرار داده، طی همه این سال‌ها قادر به مقابله با تهدیدات ناشی از حملات پهپادی یا موشکی از یمن نبوده است.   همچنین ریاض برای تحقق اهداف خود در چشم‌انداز ۲۰۳۰ به ثبات منطقه‌ای، به‌ویژه در مرزهایش نیازمند است. تجربه توافق برجام میان ایران و کشور‌های غربی، روسیه و چین برای ریاض این مسئله را ثابت کرد که ثبات در مرزهایش تنها از مسیر توافق با تهران میسر است، چون با وجود امضای توافق هسته‌ای ایران و کشور‌های ۱+۵ در سال ۲۰۱۵ هیچ‌گاه تنش‌ها در یمن و در مرز عربستان کاسته نشد و اکنون ریاض از رهاورد توافق با ایران به پایان جنگ در یمن چراغ سبز نشان داده است.

نمی‌توان با اطمینان ارزیابی دقیقی از شرایط یمن پس از خروج عربستان داشت، اما مشخص است که خروج نظامی عربستان از یمن اگرچه می‌تواند به‌معنای آتش‌بس موقت و پایان بمباران روزانه ائتلاف عربی علیه یمن باشد، ولی این خروج به‌معنای پایان بحران یمن نیست. گروه‌های یمنی در ابتدای راه برای آغاز مذاکرات داخلی بر سر آینده کشورشان قرار دارند و ارزیابی کارشناسان این است که تحولات یمن بعد از خروج عربستان به احتمال زیاد از یک درگیری منطقه‌ای به یک درگیری یا کشمکش و رقابت داخلی تبدیل خواهد شد. این همان دردی است که حتی پیش از حمله ائتلاف سعودی در میان گروههای مختلف یمنی شاهد آن بودیم. امید آن است که دو عامل مانع شکل گیری این درگیری ها پس از خروج نیروهای ائتلاف متجاوز به یمن باشد که یکی ؛ اتحاد اولیه ای که در این چند سال بین گروه ها برای خروج متجاوزان به خاک کشورشان ایجاد شده است و دوم اینکه؛ پختگی در سیاست و مدیریت انصارالله در این ۸ سال جنگ، شرایط را برای همگرایی و اتحاد بین گروه ها و حل مشکلات کشور فراهم کرده باشد. چراکه گروه‌های یمنی برای رسیدن به صلح پایدار همچنان نیازمند مذاکرات داخلی هستند.
تحولات روابط ایران- عربستان و اثر مثبت آن در یمن

کارشناسان مسائل غرب آسیا با بیان اینکه از مدتی پیش مذاکرات مستقیمی بین عربستان و گروه انصارالله یمن در جریان بود و به نظر می‌رسد توافق اخیر تهران و ریاض بر تسریع و تسهیل این مذاکرات مؤثر بوده است، معتقدند : از مدتی قبل برای اولین بار مذاکرات مستقیمی بین عربستان و دولت نجات ملی یمن برگزار شده بود. در حالی است که پیش از این عربستان از اینکه به صورت مستقیم با انصارالله مذاکره کند پرهیز می‌کرد، چرا که نمی‌خواست این تلقی ایجاد شود که عربستان، انصارالله را به رسمیت شناخته است. اکنون  به نظر می رسد تحولات رخ داده در روابط ایران و عربستان در تسهیل و تسریع مذاکرات و علاقه برای پایان جنگ ۹ ساله در یمن  اثرگذار بوده و باعث شده است مذاکرات بین ریاض و صنعا شتاب بیشتری بگیرد.  در نهایت این پیش‌بینی وجود دارد که آتش‌بس شش‌ماهه در ادامه بار دیگر تمدید شده  و این موضوع در راستای اعتمادسازی بین طرفین انجام می‌شود در چنین شرایطی است که در حاشیه همین توافق  و آتش بس، پروسه گفتگو‌های سیاسی (یمنی - یمنی) انجام و گروه‌های یمنی در مورد مباحثی، چون برگزاری انتخابات در این کشور مذاکره کنند. هرچند این احتمال وجود دارد که پروسه گفتگو‌های سیاسی، پروسه‌ای طولانی باشد.